INFORMATIEF | Het darmmicrobioom en je hormonen: een wonderlijk samenspel

“All health begins in the gut.” Dit gegeven wordt keer op keer door wetenschappelijk onderzoek en een toenemend aantal publicaties bevestigd. Onze darmen zijn essentieel voor onze gezondheid. Zo bevindt zich het grootste deel van je immuunsysteem, zo’n 70%, in je darmen. Onze darmwand vormt een soort flexibele wand tussen de omgeving en ons lichaam. Talloze schuifdeurtjes zorgen ervoor dat de juiste (voedings)stoffen worden doorgelaten en opgenomen. Ongewenste indringers blijven buiten, worden in de darmen onschadelijk gemaakt en via onze ontlasting afgevoerd. Maar het allerwonderlijkste vind ik wel; er bevindt zich een compleet ecosysteem binnen in ons; het darmmicrobioom.

Wat is je darmmicrobioom eigenlijk?

Ons darmmicrobioom wordt gevormd door alle micro-organismen en het genetisch materiaal hiervan in onze darmen.
Kortom: alle beestjes plus hun genen in ons darmstelsel.

Deze micro-organismen vormen een kleurig en bont gezelschap. Zo wonen er naast duizenden soorten bacteriën ook virussen, gisten en soms parasieten. Dit complexe en dynamische geheel weegt bij elkaar zo’n 1.5 tot 2 kilo. Qua aantallen vallen onze mensencellen totaal in het niet. Er wordt geschat dat ze met minstens tien keer zoveel zijn!

Dit bonte gezelschap verschilt niet alleen in uiterlijk, maar ook in wat ze kunnen. Als kundige artiesten in een circustheater voeren ze verschillende kunsten uit, en vaak tegelijkertijd:

• Ze maken verschillende vitaminen aan: vitamine B1, B2, B6, B12 en K
• Ze helpen bij het afbreken van moeilijk verteerbare vezels en koolhydraten
• Ze maken korte keten vetzuren die voor een gezond darmillieu zorgen
• Deze korte keten vetzuren zijn op hun beurt weer een energiebron voor je darmwandcellen en verbeteren de bewegelijkheid van je darmen
• Ze stimuleren en versterken ons immuunsysteem

En alsof dat nog niet genoeg is, zorgen ze er ook nog eens voor dat vreemde stoffen onschadelijk worden gemaakt.
Wat we inmiddels weten is dat dit gezelschap het meest succesvol is wanneer het zo divers en gevarieerd mogelijk is. Dan houdt het ene clubje het andere in de hand en is er de beste bescherming tegen indringers.

Wanneer de diversiteit afneemt of er van bepaalde soorten bacteriën een overgroei ontstaat kunnen er verschillende soorten klachten ontstaan: darmkrampen, een opgeblazen buik, diarree en andere spijsverteringsklachten.  Andere gezondheidsproblemen waarbij je darmbacteriën een belangrijke rol lijken te spelen, zijn: obesitas, metabool syndroom, prikkelbare darmsyndroom, ziekte van Crohn, Alzheimer en darmkanker. En daar blijft het niet bij.

Je estroboloom, een bijzonder gezelschap

Recent onderzoek wijst uit dat er nog een bijzonder gezelschap aan bacteriën bestaat dat je hormoonhuishouding kan beïnvloeden; het estroboloom. Ze beïnvloeden de hoeveelheid oestrogeen in je lijf. Oestrogeen is hét vrouwelijke hormoon.

Deze subgroep van darmbacteriën helpt bij de omzetting van oestrogeen. Ze geven een stofje af dat het oestrogeen in je darmen weer kan activeren. Een groot deel van het oestrogeen in je lijf wordt namelijk via de darmen in inactieve vorm afgevoerd. Maar door dit gezelschap kan het oestrogeen opnieuw in je bloedsomloop opgenomen worden en zo de hoeveelheid circulerend oestrogeen in je lichaam beïnvloeden.  Op deze manier dragen ze bij aan een gezonde hormoonbalans.

Dit betekent dus dat je darmgezondheid invloed heeft op je hormonen. En dat de factoren die je darmen uit balans brengen ook de hoeveelheid circulerend oestrogeen kunnen verstoren. Het estroboloom wordt o.a. beïnvloedt door je leeftijd, etniciteit, verschillende omgevingsinvloeden, je eetpatroon, alcoholinname, antibioticagebruik en stress.

Als dit proces minder goed werkt, door bijvoorbeeld een tekort aan diversiteit in je darmbacteriën, kan er een vermindering van de hoeveelheid circulerend oestrogeen optreden. Een overvloed van deze darmbacteriën zorgt juist voor een teveel aan circulerend oestrogeen. Beide situaties kunnen op lange termijn ongunstige gevolgen hebben.  Zo kan een verandering in circulerend oestrogeen mogelijk bijdragen aan het ontstaan van aandoeningen als: endometriose, polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS), fertiliteitsproblemen, hart& vaatziekten en een verminderde cognitieve functie.

Zo zie je maar hoezeer je darmgezondheid je algehele welbevinden beïnvloedt en dat het van groot belang is om je bonte gezelschap aan darmbewoners goed te koesteren! Een gezonde leefstijl is hiervoor essentieel. Voor zowel het behouden van een goede darmgezondheid als het verbeteren van gerelateerde klachten.  

Soms werkt leefstijlaanpassing onvoldoende voor het verminderen van klachten. Zeker wanneer klachten al lange tijd aanwezig zijn en ze steeds terugkeren. Dan kan het in sommige gevallen waardevol zijn om een microbioomonderzoek te laten verrichten om er bijvoorbeeld achter te komen welke probiotica je het beste kan inzetten. Zo kun je doelgericht aan de slag!

Een volgende keer praktische tips & tricks om je darmen optimaal gezond te houden.

Literatuurlijst

-Baker J.M. , Al-Nakkash L. , Herbst-Kralovetz M.M. (2017). Estrogen-gut microbiome axis: Physiological and clinical implications. Maturitas 2017; 103:45-53. https://doi.org/10.1016/j.maturitas.2017.06.025

-Chutkan R., The Microbiome Solution.